महाराष्ट्र २४ । विशेष प्रतिनिधी । दि . १९ मे । आयटीआर दाखल करण्याची वेळ जवळ येत आहे. अनेकदा लोक TDS आणि TCS बद्दल गोंधळलेले असतात. या दोघांमधला फरक अनेकांना कळत नाही. हा कर वसूल करण्याच्या दोन वेगवेगळ्या पद्धती आहेत. TDS म्हणजे टॅक्स डिडक्शन अॅट सोर्स तर TCS म्हणजे टॅक्स कलेक्शन अॅट सोर्स. दोन्हीमध्ये, कराचा भाग पैशाच्या व्यवहाराच्या वेळी कापला जातो. हा पैसा सरकारकडे जमा आहे. पण, दोन्हीमध्ये कर भरण्याच्या पद्धतीत फरक आहे. नवीन माणसाला हा फरक समजणे सोपे नाही. या दोन्ही प्रकरणांमध्ये रिटर्न भरणे आवश्यक आहे. येथे आम्ही तुम्हाला त्यांच्याबद्दल तपशीलवार सांगत आहोत.
TDS म्हणजे काय?
एखाद्या व्यक्तीचे कोणतेही उत्पन्न असेल तर त्या उत्पन्नातून कर वजा करून उर्वरित रक्कम दिली जाते. अशा प्रकारे, कर म्हणून कापलेल्या रकमेला TDS म्हणतात. सरकार टीडीएसच्या माध्यमातून कर वसूल करते. वेगवेगळ्या प्रकारच्या उत्पन्नाच्या स्रोतांवर ते वजा केले जाते. यामध्ये पगार, व्याज आणि गुंतवणुकीवर मिळणारे कमिशन इत्यादींचा समावेश आहे. पैसे भरणारी संस्था टीडीएस म्हणून ठराविक रक्कम कापते. सरकार दर आर्थिक वर्षापूर्वी कोणत्या प्रकारच्या पेमेंटवर किती टीडीएस कापला जाईल याची घोषणा करते. उत्पन्नाच्या स्रोतावर कर कपात केल्यामुळे, त्याला स्रोतावर कर वजावट म्हणजेच TDS असे म्हणतात. अशाप्रकारे कर कपात करणार्‍या व्यक्तीला Deductor म्हणतात आणि ज्या व्यक्तीचा TDS कापला जातो त्याला Deductee म्हणतात.
TCS म्हणजे काय?
TCS हा स्त्रोतावर कर गोळा केला जातो. म्हणजे स्त्रोतावर जमा केलेला कर. हा कर विशिष्ट प्रकारच्या वस्तूंच्या व्यवहारावर लावला जातो. जसे दारू, तेंदूपत्ता, लाकूड, भंगार, खनिजे इ. मालाची किंमत घेताना त्यात कराचा पैसाही जोडून सरकारकडे जमा केला जातो. खरेदीदाराकडून TCS गोळा करून ते सरकारकडे जमा करण्याची जबाबदारी मालाची विक्री करणाऱ्या व्यक्तीची असते. म्हणजे ती विक्रेत्याची जबाबदारी आहे. किंमत मिळवण्याच्या स्त्रोताकडून कर गोळा केल्यामुळे, याला स्त्रोतावर कर गोळा केला जातो, म्हणजे TCS. आयकर कायद्याच्या कलम 206C (1) नुसार, व्यावसायिक कारणांसाठी काही वस्तूंच्या विक्रीवरच TCS कापण्याचा नियम आहे. हा व्यवहार वैयक्तिक उपभोगासाठी असताना तसे होताना दिसत नाही.