🌫️ दिल्लीप्रमाणे महाराष्ट्रावरही हवा प्रदूषणाचे गंभीर संकट!

✍️ महाराष्ट्र २४ | विशेष प्रतिनिधी | दि. ११ नोव्हेंबर २०२५ |दिल्लीतील प्रदूषणाने देशाचं लक्ष वेधून घेतलं असतानाच महाराष्ट्रातील हवेची गुणवत्ता देखील धोक्याच्या पातळीवर पोहोचल्याचं धक्कादायक चित्र समोर आलं आहे. राज्यातील निम्म्याहून अधिक शहरांमध्ये धूलिकणांची (PM 2.5) पातळी सुरक्षित मर्यादेपेक्षा जास्त असून, प्रत्येक शहराने WHO च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे उल्लंघन केल्याचं अहवालात नमूद आहे.

📊 ‘वातावरण फाऊंडेशन’ आणि ‘एन्व्हायरोकॅटलिस्ट’ यांच्या संयुक्त अहवालानुसार —
केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाच्या मागील ८ वर्षांच्या आकडेवारीवरून हे निष्कर्ष काढण्यात आले आहेत.
जळगाव आणि नवी मुंबईत गेल्या ५ वर्षांत PM 10 पातळी जवळपास दुप्पट झाली.
तर अमरावती, कोल्हापूर, लातूर, मुंबई आणि विरार येथे किंचित सुधारणा झाली आहे.

⚠️ प्रमुख निष्कर्ष

हिवाळ्यातील ५-६ महिने हवेची गुणवत्ता धोकादायक पातळीवर.
मालेगावमध्ये सर्वाधिक PM 2.5 (५१), त्यानंतर जालना (५०) आणि जळगाव (४८).
जळगावमध्ये सर्वाधिक PM 10 (११०) नोंद.
सांगलीत सर्वात कमी प्रदूषण, परंतु WHO निकषांनुसार तरीही असुरक्षित.
परभणी, अहमदनगर, बेलापूर सारख्या शहरांमध्ये प्रदूषण जास्त असूनही NCAP कार्यक्रमात समावेश नाही.

🧠 तज्ञांचे मत

“धोरणं आहेत पण अंमलबजावणीत गंभीर उणिवा आहेत. ही सार्वजनिक आरोग्याच्या दृष्टीने धोकादायक स्थिती आहे.”
— भगवान केसभट, संस्थापक, वातावरण फाऊंडेशन

“बहुतेक शहरांमध्ये धूलिकणांची पातळी ‘एनएएक्यूएस’ आणि WHO दोन्हीच्या मर्यादेपेक्षा जास्त आहे.”
— सुनील दहिया, संस्थापक, एन्व्हायरोकॅटलिस्ट

🛠️ उपाययोजनांबाबत शिफारसी

जास्त प्रदूषण असलेल्या ‘नॉन-NCAP’ शहरांनाही कार्यक्रमात समाविष्ट करणे.
हिवाळ्यापूर्वी अनिवार्य हंगामी कृती आराखडा लागू करणे.
प्रदूषण नियंत्रणातील कामगिरीनुसार निधी वितरीत करणे.
हवा गुणवत्ता निरीक्षण केंद्रांचा विस्तार आणि योग्य देखभाल.
वाहतूक, बांधकाम, कचरा, ऊर्जा क्षेत्रांमध्ये उत्सर्जन कमी करण्यासाठी समन्वयित कृती.