महाराष्ट्र २४ | विशेष प्रतिनिधी | दि. १६ सप्टेंबर | अनेकदा आपल्या घरात साफसफाई करताना फाटलेल्या किंवा जुना नोटा आठवात. तेव्हा आता यांचं काय करायचा असा प्रश्न पडतो. तेव्हा घाबरून जाण्याची गरज नाही. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने स्पष्ट केले आहे की अशा नोटा कोणत्याही परिस्थितीत निरुपयोगी नाहीत. बँकिंग नियमांनुसार त्या सहजपणे बदलता येतात. योग्य प्रक्रिया समजून घेणे आणि त्यानुसार बँकेत जाणे महत्वाचे आहे.
* मळलेल्या नोटा: ज्या घाणेरड्या झाल्या आहेत किंवा किरकोळ फाटलेल्या आहेत परंतु बहुतेक भाग सुरक्षित आहे.
* फाटलेल्या नोटा: ज्यांचा भाग गहाळ आहे किंवा मोठे नुकसान झाले आहे.
* अपूर्ण नोटा: ज्यांचा छपाई त्रुटी किंवा कोणताही बदल आहे.
नोटची महत्त्वाची सुरक्षा वैशिष्ट्ये उपस्थित असल्यास बँका या तिन्ही प्रकारच्या नोटा स्वीकारण्यास बांधील आहेत.
कोठे आणि कसे बदलायचे
तुम्ही कोणत्याही व्यावसायिक बँक, सहकारी बँक किंवा प्रादेशिक ग्रामीण बँकेच्या कोणत्याही शाखेत फाटलेल्या, घाणेरड्या किंवा जुन्या नोटा बदलू शकता. यासाठी तुम्हाला आरबीआय कार्यालयात जाण्याची आवश्यकता नाही. किरकोळ नुकसान झालेल्या नोटा बँकेच्या काउंटरवर लगेच बदलल्या जातात. दुसरीकडे, जर नोट खूप फाटलेली किंवा अपूर्ण असेल तर प्रकरण आरबीआयच्या निर्णय प्रक्रियेत पाठवले जाते. विशेष म्हणजे यासाठी तुम्हाला त्या बँकेचे ग्राहक असण्याची गरज नाही.
तुम्हाला किती किंमत मिळेल?
जर नोटेचा अर्ध्याहून अधिक भाग स्वच्छ आणि ओळखता येईल तर तुम्हाला त्याचे पूर्ण मूल्य मिळेल. परंतु जर नोटेचा अर्ध्याहून कमी भाग शिल्लक राहिला तर बँक ती नाकारेल. विशेषतः ५०० आणि २००० रुपयांच्या नोटांची फसवणूक टाळण्यासाठी काटेकोरपणे तपासणी केली जाते.
लक्षात ठेवण्याच्या टिप्स
* नोटेला फाडणे किंवा नुकसान करणे टाळा.
* अशा नोटा व्यवहारात वापरू नका, त्या थेट बँकेत घेऊन जा.
* नोटेवर स्टेपल, टेप किंवा अतिरिक्त खुणा लावू नका, जरी अशा नोटा देखील बदलल्या जाऊ शकतात.
* फॉर्म २६एएस प्रमाणे, येथे देखील बँकेचे नियम जाणून घेणे महत्वाचे आहे, अन्यथा अनावश्यक गैरसोय होऊ शकते.