महाराष्ट्र २४ । विशेष प्रतिनिधी । दि .१८ मार्च । जागतिक निद्रा दिन (World Sleep Day)जागतिक निद्रा दिन हा दरवर्षी मार्च विषुववृत्ताच्या आधी शुक्रवारी साजरा केला जातो. याची सुरुवात 2008 पासून ‘वर्ल्ड स्लीप सोसायटी’ने केली होती आणि या वर्षी त्याची थीम ‘स्लीप इज एसेंशियल फॉर गुड हेल्थ’ म्हणजेच “चांगल्या आरोग्यासाठी झोप आवश्यक आहे” अशी आहे.
उत्तम झोप आणि उत्तम जीवन – सहा ठोस टीप्स
चांगल्या रात्रीच्या झोपेसाठी येथे काही तज्ञ टिप्स आहेत –
1) झोप घेण्याला वाईट म्हणून नका (झोपेचा आदर करा)
आजकाल, आधुनिक जीवन आणि घाईघाईच्या संस्कृतीमुळे, बरेच लोक कमी झोप आणि जास्त काम करणे आदरणीय मानतात. कठोर परिश्रम करणे ठीक आहे, आणि कधीकधी कामावर झोपणे ठीक आहे. परंतु ती जीवनशैली असू शकत नाही. कारण सोपे आहे – शरीरावर होणारे प्रतिकूल परिणाम. त्यामुळे झोपेचा आनंद घ्या, नीट झोपा, अपराधीपणाच्या भावनेशिवाय झोपा!
2) झोपेचे वेळापत्रक सांभाळा
तुमची झोप सुधारण्यासाठी नियमित झोपेचे वेळापत्रक आवश्यक आहे. याचा अर्थ झोपायला जाणे आणि दररोज एकाच वेळी उठणे, अगदी आठवड्याच्या शेवटीही. ‘द सेव्हन डे स्लीप प्रिस्क्रिप्शन’ या पुस्तकाचे लेखक प्रख्यात झोपेचे शास्त्रज्ञ डॉ. एरिक पार्थर यांच्या मते, “नियमित झोप येण्यासाठी आपण आपले अंतर्गत घड्याळ सेट केले पाहिजे.”
आपल्या शरीरात एक नैसर्गिक झोपेचे-उठण्याचे चक्र असते, जे सर्कॅडियन लयद्वारे नियंत्रित केले जाते. काही लोकांच्या सर्केडियन लय मागे-पुढे जातात. म्हणूनच आपल्यापैकी काहींना निद्रानाश होतो.
तुम्हाला ही समस्या असल्यास, तुमची सर्कॅडियन लय किंवा अंतर्गत घड्याळ सेट करण्यासाठी तज्ञांची मदत घ्या.
3) चांगल्या झोपेसाठी वातावरण तयार करा
आपण ज्या वातावरणात झोपतो. त्याचा आपल्या झोपेच्या गुणवत्तेवर मोठा प्रभाव पडतो. आरामदायक झोपेचे वातावरण तयार करण्यासाठी, तुमची बेडरूम थंड, गडद आणि शांत असल्याची खात्री करा. तुम्ही आरामदायी गादी आणि उशांमध्येही गुंतवणूक करावी, कारण ते झोपेत व्यत्यय आणणारे पाठदुखी आणि मानदुखी कमी करण्यास मदत करतात.
माणूस हा संगणक नाही, जो बटन दाबताच बंद होईल. वेगवेगळे लोक वेगवेगळ्या प्रकारे झोप येण्यासाठी क्रिया करतात. काही वर्तमानपत्र वाचतात, काही पुस्तके वाचतात, काहींसाठी दैनंदिन कामांबद्दल बोलणेही उपयोगी पडते.
4) झोपण्यापूर्वी इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे टाळा
आपल्यापैकी अनेकांना झोपण्यापूर्वी स्मार्टफोन, टॅब्लेट आणि लॅपटॉप यांसारखी इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे वापरण्याची सवय असते. तथापि, या उपकरणांद्वारे उत्सर्जित होणारा निळा प्रकाश आपल्या शरीरातील मेलाटोनिनच्या उत्पादनात व्यत्यय आणू शकतो, हा हार्मोन जो झोपेचे नियमन करतो.
5) कॅफीन आणि अल्कोहोल टाळा
कॅफिन आणि अल्कोहोल दोन्ही उत्तेजक आहेत. जे झोपेत व्यत्यय आणू शकतात. कॅफीन तुम्हाला जागृत ठेवू शकते, तर अल्कोहोल झोपेचे सामान्य चक्र व्यत्यय आणू शकते आणि तुम्हाला रात्री जास्त वेळा जागे होऊ शकते.
6) झोपण्यापूर्वी लगेच खा
झोपायच्या आधी जड जेवण केल्याने झोप लागणे कठीण होऊ शकते. कारण शरीर विश्रांती घेण्याऐवजी अन्न पचवण्यात व्यस्त असते. कमी जेवल्यावर किंवा भूकेने पोट भरूनही झोप येत नाही. त्यामुळे चांगली झोप येण्यासाठी योग्य प्रमाणात आहार घ्या.
या व्यतिरिक्त, काही गोष्टी ज्या सामान्य परंतु झोपेसाठी हानिकारक आहेत. जसे की झोपण्यापूर्वी चहा पिणे, रात्री उशिरापर्यंत टीव्ही पाहणे, बेडवर पडलेल्या इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचा वापर करणे देखील झोपेत अडथळा आणू शकते.
नियमित व्यायाम, योगासने, ध्यानधारणा, दीर्घ श्वास घेण्यासारख्या विश्रांती तंत्रांचा सराव करणे आणि दिवसा डुलकी घेणे टाळणे हे रात्रीच्या चांगल्या झोपेचे आणखी काही रहस्य आहेत.
