महाराष्ट्र २४ ।। विशेष प्रतिनिधी ।। दि. २७ ऑगस्ट ।। महाराष्ट्र, कर्नाटक आणि इतर काही भारतीय राज्यांमध्ये दहीहंडी उत्सव मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. हा सण भगवान कृष्णाच्या बालपणीच्या करमणुकीच्या स्मरणार्थ साजरा केला जातो, विशेषत: कृष्ण जन्माष्टमीच्या दुसऱ्या दिवशी हा सण साजरा केला जातो. दहीहंडी फोडण्याच्या परंपरेच्या उगमाबद्दल अनेक पौराणिक कथा आहेत.
असे मानले जाते की जेव्हा भगवान श्रीकृष्ण लहान होते, तेव्हा त्यांनी भगवान इंद्राच्या पावसापासून लोकांचे रक्षण करण्यासाठी गोवर्धन पर्वत उचलला होता. त्यामुळे सर्व शहरवासीयांचा मुसळधार पावसापासून बचाव झाला. या घटनेनंतर गोपींनी कृष्णाची स्तुती करत दहीहंडी लावली आणि तरुणांना ती फोडण्याचे आव्हान केले. असे मानले जाते की तेव्हापासून ही परंपरा हळूहळू संपूर्ण प्रदेशात पसरली आणि तो विशेष दिवस दहीहंडी उत्सव म्हणून साजरा केला जाऊ लागला.
दहीहंडी सण कधी असतो?
जन्माष्टमी हा सण भगवान श्रीकृष्णाचा जन्मोत्सव म्हणून साजरा केला जातो. या उत्सवादरम्यान भारताच्या विविध भागात विविध धार्मिक आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. दरवर्षी कृष्ण जन्मोत्सवाच्या दुसऱ्या दिवशी दहीहंडीचा उत्सव साजरा केला जातो. यंदा दहीहंडीचा सण 27 ऑगस्टला आहे.
दहीहंडी सणाचे महत्व
दहीहंडी फोडणे हे भगवान श्रीकृष्णावरील भक्ती आणि प्रेमाचे प्रतीक मानले जाते. दहीहंडीच्या आयोजनात उत्साहाचे व आनंदाचे वातावरण असते. या उत्सवाचे मुख्य आकर्षण म्हणजे “हंडी” उंचावर टांगणे आणि ती फोडण्याचा प्रयत्न करणे. ही हंडी दही, लोणी किंवा इतर मिठाईने भरली जाते आणि उंचीवर टांगली जाते. तरुण आणि मुले मानवी साखळी तयार करतात आणि ते भांडे किंवा हंडी फोडण्याचा प्रयत्न करतात. हा सण भगवान श्रीकृष्णाच्या बालपणीच्या करमणुकीचे प्रतीक आहे, जेव्हा ते आपल्या मित्रांसह उंचावर टांगलेली भांडी फोडत असत, जेणेकरून लोणी आणि दही चोरले जाऊ शकेल. हा सण परस्पर प्रेम, सहकार्य आणि सामाजिक सुसंवाद आणि एकतेचे प्रतीकही मानले जाते.
दहीहंडी फोडण्याची पद्धत
दहीहंडीची परंपरा भगवान श्रीकृष्णाच्या बालपणीच्या करमणुकीशी जोडलेली आहे. लहानपणी भगवान श्रीकृष्ण आपल्या मित्रांसोबत लोणी आणि दही चोरण्यासाठी उंचावर टांगलेली भांडी फोडत असत. आजही हंडी दही, लोणी आणि मिठाईने भरून उंचीवर टांगली जाते. दहीहंडी फोडण्यासाठी गोविंदा मानवी थर रचतात. तळाशी असलेली व्यक्ती सर्वात मजबूत असते आणि ते थरांचा आधार बनतात, त्यानंतर एक तरुण हंडी फोडतो, ही परंपरा दहीहंडी म्हणून साजरी केली जाते. दहीहंडी फोडण्यासाठी सर्वजण एकत्र येतात, ज्यामुळे समाजात एकता आणि बंधुता वाढते.
