महाराष्ट्र २४ ।। विशेष प्रतिनिधी ।। बुधवार दि. १९ मार्च ।। ‘सोने खरेदी करताना कर नियमांची माहिती असणे गरजेचे आहे. भारतात सोने केवळ दागिन्यांपुरते मर्यादित नसून, ते एक महत्त्वाचा गुंतवणुकीचा पर्याय मानले जाते. मात्र, सोने खरेदी किंवा विक्री करताना त्यावर लागू होणाऱ्या कर नियमांची जाण असणे आवश्यक आहे. डिजिटल गोल्ड आणि फिजिकल गोल्डवर वेगवेगळ्या प्रकारचे कर लागतात, त्यामुळे गुंतवणुकीपूर्वी त्याचा सखोल विचार करणे फायद्याचे ठरते.
फिजिकल गोल्ड खरेदीवर कर कसा लागू होतो?
सोन्याच्या दागिन्यांवर आणि नाण्यांवर खालील प्रकारचे कर लागू होतात:
जीएसटी (GST)
नवीन सोने खरेदी करताना त्याच्या मूळ किमतीवर 3% जीएसटी लागू होतो, जो दागिने, नाणी आणि सोन्याच्या साखळ्यांसाठीही लागतो. उदाहरणार्थ, ₹1,00,000 किमतीचे सोने घेतल्यास ₹3,000 GST भरावा लागेल, त्यामुळे तुमचा एकूण खर्च ₹1,03,000 होईल.
मेकिंग चार्जवर GST
जर तुम्ही दागिने खरेदी करत असाल, तर मेकिंग चार्जवर 5% जीएसटी लागू होतो. म्हणजेच, दागिने तयार करण्यासाठी लागणाऱ्या खर्चावरही अतिरिक्त कर भरावा लागतो. उदाहरणार्थ, जर मेकिंग चार्ज ₹10,000 असेल, तर तुम्हाला ₹500 अतिरिक्त भरावे लागतील.
कैपिटल गेन टॅक्स (Capital Gains Tax)
– जर तुम्ही खरेदी केलेले सोने 3 वर्षांच्या आत विकले, तर त्यातून मिळणारा नफा शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन (STCG) म्हणून गणला जातो. हा नफा तुमच्या नियमित उत्पन्नाचा भाग मानला जातो आणि इनकम टॅक्स स्लॅबनुसार त्यावर कर लागतो.
– जर तुम्ही सोने 3 वर्षांनंतर विकले, तर त्याला लाँग टर्म कॅपिटल गेन (LTCG) म्हणून गणले जाते. अशा वेळी, तुम्हाला 20% कर भरावा लागतो, पण Indexation Benefit मिळत असल्यामुळे करभार काहीसा कमी होतो.
डिजिटल गोल्डवर कर कसा लागू होतो?
डिजिटल गोल्ड म्हणजे सोने खरेदी करण्याचा आधुनिक आणि सोपा पर्याय, ज्यामध्ये तुम्ही वॉलेट किंवा गुंतवणूक प्लॅटफॉर्मद्वारे ऑनलाइन गुंतवणूक करू शकता. मात्र, यावरही काही विशिष्ट कर लागू होतात, त्यामुळे खरेदीपूर्वी त्याची माहिती घेणे महत्त्वाचे आहे.
– डिजिटल गोल्ड खरेदी करताना 3% जीएसटी लागू होतो, जो सोने खरेदीच्या एकूण किमतीवर भरावा लागतो. यामुळे गुंतवणुकीचा खर्च थोडा वाढतो, त्यामुळे खरेदीपूर्वी हा कर लक्षात घेणे आवश्यक आहे.
– डिजिटल गोल्ड विकताना, 3 वर्षांआत विकल्यास शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन (STCG) लागू होतो आणि तो इनकम टॅक्स स्लॅबनुसार करयोग्य असतो. जर 3 वर्षांनंतर विकले, तर लाँग टर्म कॅपिटल गेन (LTCG) लागू होतो आणि त्यावर 20% कर (Indexation Benefit सहित) भरावा लागतो.
– डिजिटल गोल्ड खरेदी केल्यानंतर, त्याच्या सुरक्षित साठवणीसाठी (Storage) आणि व्यवहारांसाठी प्लॅटफॉर्म फी लागू होऊ शकते. त्यामुळे गुंतवणूक करताना या अतिरिक्त शुल्काचाही विचार करणे महत्त्वाचे आहे.
डिजिटल गोल्ड आणि फिजिकल गोल्डमध्ये काय फरक?
सुरक्षितता:
डिजिटल गोल्ड सुरक्षित आणि डिजिटल स्वरूपात साठवले जाते, त्यामुळे चोरीचा धोका नाही.
फिजिकल गोल्ड हाताळावे लागते आणि सुरक्षित ठेवण्याची गरज असते.
GST
डिजिटल गोल्डवर 3% GST लागू होतो.
फिजिकल गोल्डवर 3% GST व्यतिरिक्त मेकिंग चार्जवर 5% GST लागू होतो.
टॅक्सेशन
दोन्ही प्रकारांवर शॉर्ट टर्म कॅपिटल गेन (STCG) आणि लाँग टर्म कॅपिटल गेन (LTCG) लागू होतो.
3 वर्षांपेक्षा जास्त काळ ठेवल्यास 20% LTCG टॅक्स भरावा लागतो (Indexation Benefit सहित).
विक्री सोपे आहे का?
डिजिटल गोल्ड सहज विकता येते आणि त्याचे पैसे थेट खात्यात जमा होतात.
फिजिकल गोल्ड विकण्यासाठी ज्वेलर्सकडे जावे लागते, वेळ लागतो आणि मेकिंग चार्ज वजा केला जातो.
मालकी हक्क
डिजिटल गोल्डमध्ये तुम्ही प्रत्यक्ष सोने हाताळू शकत नाही, फक्त डिजिटल स्वरूपात मालकी मिळते.
फिजिकल गोल्डमध्ये तुम्ही खरेदी केलेले सोने हाताळू शकता आणि गरज असल्यास विकू शकता.
कर बचतीसाठी काही टिप्स
– सोने विकण्याआधी होणारा कर विचारात घ्या आणि दीर्घकालीन गुंतवणुकीचा विचार करा.
– डिजिटल गोल्ड किंवा गोल्ड ETF सारख्या पर्यायांचा विचार करा, जेथे स्टोरेज आणि सुरक्षेची चिंता राहत नाही.
– कर नियोजनासाठी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या, विशेषतः मोठ्या गुंतवणुकीसाठी.
सोने खरेदी करताना किंवा विकताना कर नियम समजून घेणे महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून तुमच्या गुंतवणुकीतून अधिक फायदा मिळू शकेल!