महाराष्ट्र २४ ।। विशेष प्रतिनिधी ।। दि. २८ ऑगस्ट ।। भारत सरकारने एक ऐतिहासिक निर्णय घेत आयुर्वेद दिवसाची तारीख कायमची ठरवली आहे. मार्च २०२५ मध्ये प्रकाशित राजपत्र अधिसूचनेनुसार, आता प्रत्येक वर्षी २३ सप्टेंबरला आयुर्वेद दिवस साजरा केला जाईल. यापूर्वी हा दिवस धन्वंतरि जयंती (धनतेरस) रोजी साजरा केला जात होता.
केंद्रीय आयुष राज्य मंत्री (स्वतंत्र प्रभार) प्रतापराव जाधव यांनी सांगितले की, आयुर्वेद फक्त एक चिकित्सा प्रणाली नाही, तर तो निसर्ग आणि व्यक्ती यांच्यातील सामंजस्यावर आधारित जीवनशास्त्र आहे. त्यांनी सांगितले, “2025 चा विषय ‘लोकांसाठी आणि पृथ्वीच्या कल्याणासाठी आयुर्वेद’ फक्त जागतिक कल्याणच नाही, तर एक निरोगी पृथ्वी निर्माण करण्यासाठी आयुर्वेदाच्या सामर्थ्याला प्रकट करतो.”
आयुष मंत्रालयाचे सचिव वैद्य राजेश कोटेचा यांनी सांगितले की, 2016 मध्ये सुरूवात झाल्यानंतर आयुर्वेद दिवस हा आता एक जागतिक आंदोलन बनला आहे. त्यांनी सांगितले की, अलीकडील सर्वेक्षणांमधून हे समोर आले आहे की, ग्रामीण तसेच शहरी दोन्ही भागांमध्ये आयुर्वेद सर्वाधिक स्वीकारले जाणारे उपचार पद्धती ठरली आहे.
नववा आयुर्वेद दिवस (2024) भारताच्या आरोग्य सेवा क्षेत्रातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला, ज्यावेळी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी अखिल भारतीय आयुर्वेद संस्थान (AIIA), नवी दिल्लीच्या दुसऱ्या टप्प्याचे उद्घाटन केले. या प्रसंगी आयुर्वेदातील चार उत्कृष्टता केंद्रांची स्थापना करण्यात आली आणि जवळपास 12,850 कोटी रुपयांच्या खर्चाने अनेक आरोग्यविषयक उपक्रम सुरू करण्यात आले. याच वेळी “देशाचा निसर्ग परीक्षण अभियान” सुरू करण्यात आले.
2025 चा आयुर्वेद दिवस फक्त एक औपचारिकता नसून, तो आधुनिक जीवनशैलीमुळे होणाऱ्या रोग, हवामानातील बदल आणि ताणतणाव व्यवस्थापन यासारख्या मुद्द्यांवर उपाय सुचवण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाची पहल ठरेल. या वर्षीच्या समारंभात जनजागृती मोहीम, तरुणांसाठी विशेष कार्यक्रम, आरोग्य सल्ला आणि आंतरराष्ट्रीय सहकार्यात्मक क्रियाकलाप आयोजित केले जातील.
महत्त्वाचे म्हणजे, 2024 मध्ये आयुर्वेद दिवसाच्या निमित्ताने 150 पेक्षा जास्त देशांमध्ये विविध उपक्रम राबवले गेले, ज्यामुळे आयुर्वेदाच्या जागतिक स्वीकार्यता आणि प्रभावाची वाढ स्पष्ट झाली आहे.