महागाईचा दणका : लिंबा सोबत टोमॅटोही लाल, वाढत्या उष्णतेमुळे वाढले भाव

महाराष्ट्र २४ । विशेष प्रतिनिधी । दि. १९ मे । देशात लिंबूपाठोपाठ आता टोमॅटोवरही महागाईचा रंग चढू लागला आहे. उष्ण हवामानामुळे टोमॅटो पिकाचे नुकसान झाले असून, त्यामुळे त्याच्या भावात मोठी वाढ होत आहे. दक्षिण भारतातील राज्यांमध्ये जिथे टोमॅटोचा किरकोळ भाव 90 रुपये किलोवर पोहोचला आहे, तिथे उत्तर भारतातील राज्यांमध्ये हा दर 50 ते 60 रुपये किलोवर आहे. भाजीपाला व्यापाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, उत्तर भारतातील राज्यांमध्ये पुढील महिन्यापर्यंत हा भाव 80 ते 100 रुपये किलोपर्यंत जाऊ शकतो.

ग्राहक व्यवहार मंत्रालयाच्या आकडेवारीवर नजर टाकल्यास असे समोर आले आहे की, दोन आठवड्यांपूर्वी टोमॅटो 30 ते 60 रुपये प्रतिकिलोच्या तुलनेत देशभरातील किरकोळ बाजारात 40 ते 84 रुपये किलो दराने विकला जात आहे. आजकाल देशातील सर्वात महाग टोमॅटो दक्षिण आणि पूर्व भारतातील शहरांमध्ये विकला जात आहे. कर्नाटकातील शिमोगा येथे टोमॅटो 84 रुपये किलोने विकला जात आहे. आंध्र प्रदेशातील कुरनूलमध्ये 79 रुपये आणि ओडिशातील कटकमध्ये 75 रुपये दराने विक्री होत आहे. टोमॅटोचा किरकोळ भाव दिल्लीत 40 ते 50 रुपये, भोपाळमध्ये 30 ते 40 रुपये, लखनऊमध्ये 40 ते 50 रुपये आहे. मुंबईत तो 60 ते 70 रुपये किलोने विकला जात आहे. दोन आठवड्यांपूर्वी दिल्लीत 20 ते 30 रुपये, भोपाळमध्ये 20 रुपये आणि मुंबईत 36 रुपये असा भाव होता.

कृषी मंत्रालयाच्या पहिल्या आगाऊ अंदाजानुसार, 2021-22 मध्ये 203 लाख टन टोमॅटोचे उत्पादन होऊ शकते, जे 2020-21 मधील 211 लाख टन उत्पादनापेक्षा कमी आहे. मंत्रालयाचा हा अंदाज उकाड्यापूर्वीचा आहे. तज्ज्ञांच्या मते, उन्हाळा संपल्यानंतर आता टोमॅटोचे उत्पादन 200 लाख टनांपेक्षा कमी होण्याची अपेक्षा आहे. दिल्लीच्या आझादपूर मंडीशी संबंधित टोमॅटो व्यापाऱ्यांच्या म्हणण्यानुसार, राजस्थान आणि गुजरातमधून येणारा टोमॅटो नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहे, तर उत्तर प्रदेश आणि हरियाणामध्ये तो सुरू होणार आहे. यावेळी अतिउष्णतेमुळे टोमॅटोचे पीक सर्वत्र कमकुवत आहे. दक्षिण भारतात पीक फारच कमकुवत आहे. त्यामुळे तिथून टोमॅटो येत नसून, उत्तर भारतातील टोमॅटो तिकडे जात आहेत. सध्या दिल्लीच्या मंडईत 20 ते 25 ट्रक टोमॅटोची आवक होत आहे, तर मागणी पूर्ण करण्यासाठी किमान 40 ट्रक आवक व्हायला हवी. मागणीच्या तुलनेत आवक कमी असल्याने टोमॅटोचे भाव वाढत असल्याचेही एक कारण आहे.

सध्या हिमाचल प्रदेशात टोमॅटोचे नवीन पीक कमकुवत असल्याचे टोमॅटो व्यापाऱ्यांचे म्हणणे आहे. त्याची आवकही 15 ते 20 दिवस उशीराने होत आहे. त्यामुळे टोमॅटोच्या दरात आणखी वाढ होण्याची शक्यता आहे. आज बाजारात टोमॅटो 500 ते 900 रुपये प्रति क्रेट (1 क्रेटमध्ये 25 किलो) विकला जात आहे. दोन आठवड्यांत दर क्रेटमागे २०० रुपयांनी वाढले आहेत. वास्तविक, गतवर्षी नुकसान होऊनही यावेळी शेतकऱ्यांनी कमी टोमॅटोची लागवड केली होती, मात्र आता कडाक्याच्या उन्हामुळे या पिकाचे मोठे नुकसान होत आहे. त्यामुळे टोमॅटोच्या उत्पादनात घट अपेक्षित आहे. त्यामुळे देशात टोमॅटोचे भाव वाढत आहेत.