महाराष्ट्र २४ | विशेष प्रतिनिधी | दि. २० सप्टेंबर | भारतातील पहिला बुलेट ट्रेन प्रकल्प अर्थात मुंबई-अहमदाबाद हाय-स्पीड रेल कॉरिडॉर सध्या चर्चेत आहे. अलिकडेच या प्रकल्पाने एक ऐतिहासिक टप्पा गाठला आहे. या मार्गावरील शिळफाटा ते घणसोली हा 4.9 किलोमीटरचा बोगदा भाग आता पूर्णपणे पूर्ण झाला आहे. शेवटचा भाग अभूतपूर्व होता आणि नियंत्रित ब्लास्टिंग तंत्रांचा वापर करून जोडला गेला.
NATM (न्यू ऑस्ट्रियन टनेलिंग मेथड) वापरून हा बोगदा बांधण्यात आला आहे. हा 21 किलोमीटर लांबीच्या समुद्राखालील बोगद्याचा भाग आहे. ज्यापैकी 7 किलोमीटर ठाणे खाडीखाली जाणार आहे. रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी प्रकल्पाची पाहणी केली. या प्रकल्पाला सुरुवातीच्या टप्प्यात अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला. महाराष्ट्रातील मागील ठाकरे सरकारच्या काळात आवश्यक परवानग्या वेळेवर मिळाल्या नव्हत्या, ज्यामुळे प्रकल्पाला सुमारे अडीच वर्षे उशीर झाला. यामुळे प्रकल्पाचा खर्चही वाढला. तथापि, आता राज्य आणि केंद्र सरकार एकत्रितपणे प्रकल्प जलद गतीने पुढे नेण्यासाठी काम करत आहेत. 320 किलोमीटर लांबीच्या पुलाचा भाग पूर्ण झाला आहे आणि नदीवरील पुलांचे कामही वेगाने सुरू आहे. मोठ्या प्रमाणात गर्डर लाँचिंग मशिनरी विकसित करण्यात आली आहे. महत्त्वाचे म्हणजे, भारत आता या तंत्रज्ञानाची निर्यात करत आहे.
पहिल्या 2.7 किमी अखंड बोगदा विभागासाठी पहिला ब्रेकथ्रू 9 जुलै 2025 रोजी (ADIT आणि सावली शाफ्ट दरम्यान) पूर्ण झाला. या ब्रेकथ्रूसह, सावली शाफ्ट ते शिळफाटा येथील बोगदा पोर्टलपर्यंतचा 4.881 किमी लांबीचा सतत बोगदा विभाग पूर्ण झाला आहे. हा बोगदा शिल्फाटा येथील MAHSR प्रकल्पाच्या व्हायाडक्ट भागाशी जोडला जाईल. या NATM बोगद्याची अंतर्गत उत्खनन रुंदी 12.6 मीटर आहे. ही प्रगती मूलतः जटिल भूगर्भीय परिस्थितीत उत्खनन कामे पूर्ण झाले आहे.
एनएचएसआरसीएलच्या मते, उर्वरित 16 किमी बोगदा बोरिंग मशीन (टीबीएम) वापरून केला जाईल. हा बोगदा 13.1 मीटर व्यासाचा सिंगल ट्यूब बोगदा असेल ज्यामध्ये अप आणि डाउन दोन्ही मार्गांसाठी दुहेरी ट्रॅक असतील. आजूबाजूच्या संरचनांना नुकसान न होता सुरक्षित आणि नियंत्रित बोगदा खोदण्याच्या क्रियाकलाप सुनिश्चित करण्यासाठी साइटवर ग्राउंड सेटलमेंट मार्कर, पायझोमीटर, इनक्लिनोमीटर आणि स्ट्रेन गेजसह व्यापक सुरक्षा उपाय लागू केले गेले आहेत.
बुलेट ट्रेन प्रकल्पाची अपडेट
भारतातील पहिला 508 किमी लांबीचा बुलेट ट्रेन कॉरिडॉर मुंबई आणि अहमदाबाद दरम्यान बांधला जात आहे. 508 किमी पैकी 321 किमी मार्गिका आणि 398 किमी खांब पूर्ण झाले आहेत.
17 नदी पूल, 9 स्टील पूल पूर्ण झाले आहेत.
206 किमी लांबीच्या मार्गावर ४ लाखांहून अधिक ध्वनीरोधक बसवण्यात आले आहेत.
206 किमी ट्रॅक बेडचे बांधकाम पूर्ण झाले आहे.
सुमारे 48 किमी लांबीच्या मुख्य मार्गावरील व्हायाडक्ट्स व्यापणारे 2000 हून अधिक ओएचई मास्ट बसवण्यात आले आहेत.
पालघर जिल्ह्यातील 7 पर्वतीय बोगद्यांवर उत्खननाचे काम सुरू आहे.
गुजरातमधील सर्व स्थानकांवर सुपरस्ट्रक्चरचे काम अंतिम टप्प्यात आहे. तिन्ही उन्नत स्थानकांवर काम आधीच सुरू झाले आहे आणि महाराष्ट्रातील मुंबई भूमिगत स्थानकावर बेस स्लॅब कास्टिंगचे काम प्रगतीपथावर आहे.
मुंबई-अहमदाबाद बुलेट ट्रेनच्या चाचण्या 2026 मध्ये सुरू होणार आहेत. महाराष्ट्राच्या तुलनेत, गुजरातमध्ये बुलेट ट्रेनचे काम आधीच अधिक प्रगत आहे. सुरत आणि नवसारी दरम्यान चाचणी धावा होण्याची अपेक्षा आहे. बिलीमोरा जवळील बुलेट ट्रेन ट्रॅकचा एक महत्त्वाचा भाग पूर्ण झाला आहे आणि इतर तांत्रिक घटक बसवले जात आहेत.