महाराष्ट्र २४ । विशेष प्रतिनिधी । दि. ७ डिसेंबर । पेट्रोल-डिझेल (Petrol Diesel Rates) महागल्याने लोकं आता इंधनासाठी अन्य पर्यायांकडे वळू लागले आहेत. यामध्ये सीएनजी (CNG) आणि इलेक्ट्रिक वाहनांचा (Electric Vehicles) समावेश आहे. एक इंधन असेही आहे, जे रॉकेटला अंतराळात नेण्यासाठी वापरले जाते. हे कारमध्येही खूप प्रभावी आहे. मात्र, त्यासाठी खिसा थोडा मोकळा करावा लागेल. यामुळे पर्यावरणाला कुठलीही हानी पोहचत नाही. याचं नाव हायड्रोजन इंधन (Hydrogen Fuel) आहे. केंद्रीय मंत्री नितीन गडकरी (Nitin Gadkari) यांनीही नुकतीच हायड्रोजनवर चालणारी कार (Hydrogen Car) घेतली आहे. जाणून घेऊया या हायड्रोजन कारच्या वैशिष्ट्यांविषयी…
हायड्रोजन कार कशी असते?
What is Hydrogen car? हायड्रोजन कारमध्ये हायड्रोजन इंधन वापरले जाते. हे सहसा अवकाशात रॉकेट पाठवण्यासाठी वापरले जाते. मात्र, काही वाहनांमध्येही याचा वापर केला जात आहे. भविष्यात हे इंधन ऑटोमोबाईल क्षेत्रात क्रांती घडवेल असा विश्वास आहे. यामध्ये हायड्रोजनच्या रासायनिक ऊर्जेचे REDOX अभिक्रियाद्वारे यांत्रिक ऊर्जेत रूपांतर होते. विशेष विकसित इंधन सेलमध्ये हायड्रोजन आणि ऑक्सिजन यांच्यात प्रतिक्रिया करून हे केले जाते.
हायड्रोजन कुठून येतो?
जीवाश्म इंधनाप्रमाणे हायड्रोजन सहसा कोणत्याही नैसर्गिक साठ्यामध्ये आढळत नाही. हे नैसर्गिक वायू किंवा बायोमास किंवा पाण्याने इलेक्ट्रोलायझिंग करून तयार केलं जातं. हायड्रोजन पॉवरचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ते हरितगृह वायू उत्सर्जन कमी करते. विशेषत: जेव्हा पाण्याचे हायड्रोजनमध्ये रूपांतर करण्यासाठी अक्षय वीज किंवा अक्षय वीज वापरून गॅसची निर्मिती केली जाते. आइसलँडमध्ये हायड्रोजन तयार करण्यासाठी भू-औष्णिक ऊर्जा वापरली जात आहे. डेन्मार्कमध्ये ते पवन ऊर्जेपासून बनवले जात आहे.
हायड्रोजन इंधन सेलचे फायदे काय आहेत?
हायड्रोजन इंधन सेल पारंपरिक इंजिनच्या तुलनेत फायदे आणि तोटे दोन्ही देतात. हलणारे भाग नसल्यामुळे इंधन सेल अधिक विश्वासार्ह आणि कार्यक्षम असतात. हे अधिक प्रभावी असण्याचं कारण म्हणजे रासायनिक ऊर्जा थेट विद्युत उर्जेमध्ये रूपांतरित होते. प्रथम त्याचे उष्णतेत आणि नंतर यांत्रिक उर्जेत रूपांतर होत नाही. ज्याला ‘थर्मल स्पाउट’ म्हणून ओळखले जाते.
हायड्रोजन इंधन सेल कारमध्ये पारंपारिक इंधन असलेल्या कारपेक्षा उत्सर्जनाची पातळी खूपच कमी आणि स्वच्छ असते. कारण ते पारंपारिक ज्वलन इंजिनांशी संबंधित हरितगृह वायूंच्या अतिरेकाऐवजी फक्त पाणी आणि काही उष्णता उत्सर्जित करतात. काही देशांमध्ये, हायड्रोजन इंधन असलेल्या वाहनांवर कमी कर आकारला जातो. एकदा त्याची टाकी भरली की 482 किमी ते 1000 किमी अंतर कापता येते.